Montenegro

Inleiding

Situeringskaart

<googlemap version="0.9" lat="42.827639" lon="19.335938" type="terrain" zoom="8" height="500" scale="yes" controls="large"> </googlemap>

Fietsen in Montenegro

Ben je gek op bergen maar vind je de Alpen en de Pyreneën eigenlijk te druk? Dan is Montenegro zeker jou land! De wegen zijn rustig, de hellingen groen en bovenin de bergen is het ook zomers prima vertoeven.

Het land en de mensen

Bevolking en taal

Communicatie met de lokale mensen

• Men spreekt Servisch - Kroatisch maar liever noemt met het Montenegrijns. Het enige verschil is dat men een ander accent heeft. men hanteert het Latijns schrift. Cyrillisch wordt in tegenstelling tot de buurlanden niet gebruikt.
• Met Engels kun je goed terecht, vooral bij jonge mensen, die het op school leren. Ook Italiaans wordt aardig verstaan (historisch) en Duits (omdat die er veel als toerist kwamen/komen).

Gastvrijheid

• De mensen in dit kersverse republiekje (700.000 inwoners in 2,5 x Nederland) zijn vriendelijk en makkelijk benaderbaar. Buitenlanders worden ontvangen als gasten. Ze vinden het aangenaam als je ze aanspreekt. Ze vertellen dan graag over hun zienswijze op de politiek van hun land. De Montenegrijnen zijn trots op hun pas verworven onafhankelijkheid (in mei 2006). Veel Serviërs in Montenegro hebben tegen gestemd, maar van animositeit tussen de bevolkingsgroepen merk je niet veel. Mede omdat de losmaking van Servië vredelievend heeft plaatsgevonden via een referendum.
• De Montenegrijnen fietsen zelf helemaal niet. Fietsende toeristen vinden ze wel iets aparts. Minko (2010): ligfietsen zijn helemaal een bijzondere verschijning. In ieder dorp werd ik door de kinderen 'uitgelachen'. Zodra ik ergens stil stond kwamen ze met drommen om me heen staan en werd de ligfiets bewonderd. Soms werd al die aandacht ons teveel, vooral als ze midden op de weg gingen staan en je proberen te stoppen voor een proefritje. Eén keer werd er midden in een afdaling gestopt en werd ik hardhandig van mijn fiets getrokken door een dronken automobilist.
  
• Eric van Dijken: "Montenegro is zeer bergachtig en daardoor zijn de mensen gewend aan een geisoleerd leven. Het karakter van de bevolking kwam op ons ook enigszins stug over, maar niet onvriendelijk."

Veiligheid

• Het land is absoluut veilig. De criminaliteit is er veel lager dan in het westen. Je kunt ’s avonds rustig op straat lopen en er zijn nergens landmijnen. Ook zijn er geen spanningen tussen de bevolkingsgroepen.
• De politie heeft de opdracht toeristen zoveel mogelijk hun gang te laten gaan.
• Voor wat het waard is: De locale bevolking waarschuwt voor beren. Tijdens de Balkanoorlog (tot1995) zijn veel van deze dieren gevlucht naar de bossen van Montenegro en daar sindsdien min of meer gebleven. Het schijnt een enkele keer te gebeuren dat ze ook op de weg te zien zijn.

Geld

Munteenheid

• Overal betaal je in Euro’s, want dat is de nationale munt van Montenegro. Alhoewel Montenegro (nog) geen lidstaat is van de EU. De Euro verving in 2002 namelijk de Duitse Mark die toen het gangbare betaalmiddel was.

Wisselen (euro’s, dollars)

• Pinnen kan op redelijk veel plaatsen in de toeristische gebieden en in de steden. Let op dat veel pinautomaten alleen Visa kaarten slikken en géén Mastercard. In het noorden zijn de pinautomaten dungezaaid. Zelfs in Zabljak, dé wintersportplaats gelegen in het Durmitor nationale park, waren géén pinautomaten (situatie 2005). Minko: "Er was wel mogelijkheid om te pinnen bij een hotel maar dan alleen met visa kaart. Ik heb uiteindelijk maar geld laten overmaken via Western Union bij het postkantoor. Dat was omslachtig en duur. Inmiddels (2010) zijn er in Zabljak en andere dorpen pinautomaten geplaatst.
  

Visum

• Je hebt geen visum nodig om binnen te komen.

Communicatie

Internet

• Internetten kan op redelijk veel plaatsen in de toeristische gebieden en in steden. Bij veel horeca gelegenheden heb je gratis wifi en zelfs bij sommige sobes (kamers bij particulieren).
  

2017: in zowat alle horecagelegenheden en verblijfsaccomodaties (toeristenkamers, hotels enz.) beschik je over gratis wifi van uitstekende kwaliteit. GSM-dekking is uitstekend, ook in afgelegen dorpen.

Fietsen

Hoe er te komen

Per vliegtuig

Vliegen op Podgorica is duur. Veel reizigers komen via Kroatie over land het land binnen. Prijsvechter Germanwings vliegt van Keulen/Bonn op Sarajevo, wat op 2 fietsdagen afstand ligt van Zabljak en het Durmitor Nationaal park.

Per trein

• Er is een treinverbinding tussen Bar (aan de Adriatische kust) en Belgrado waar de fiets meekan.

Lokaal vervoer

Fiets op bus

Het is niet gebruikelijk, maar met enige tact kunnen één of twee fietsen mee in een bus. De bussen zijn van het type 'reisbus' met grote luiken onder voor de bagage. Daar is meestal wel plek voor een fiets, maar je bent afhankelijk van de goedheid en welwillendheid van de chauffeur. Soms is er ook werkelijk geen plaats voor.
In het weekend - en dan met name in de zomer - is het altijd drukker dan door de week en heb je minder kans om meegenomen te worden met de fiets.
Soms betaal je voor elk stuk bagage dat onder in de bus wordt vervoerd. Neem dan zoveel mogelijk fietstassen boven de bus in.

Fietsroutes

Leuke trajecten

• De gebieden langs de kust zijn prachtig. Wij (Paules Dukker en Ilona Berkhof) zijn er begin juli 2009 geweest. We vonden de kuststreek erg toeristisch. Mijn idee is dat de massa-toerisme Montenegro heeft ontdekt.
• Vooral de Baai van Kotor (Unesco werelderfgoed) is uniek (weg eromheen is de enige vlakke weg in heel Montenegro). In Kotor is zelf geen camping, wel een klein campinkje bij particulieren in het dorp Stoliv, een km of 7 ten noorden aan de westelijke oever van de baai. Een kaart van de baai vind je op http://www.lepetane.com/Boka/boka-mapa.htm .
• Ook het bergachtige gebied rondom het Skadar meer is een puur juweeltje, dat het ontdekken meer dan waard is.
• Ivo Miessen: "Kotor was voor mij het hoogtepunt van mijn reis door Montenegro. Voor literatuurfreaks is natuurlijk de brug over de Tara een brug waar je absoluut over moet fietsen."
• Minko Oh: In 2010 een week door Montenegro gefietst. Vrijwel de gehele route was adembenemend mooi. Van Dubrovnik naar Kotor (langs de hele baai, aanrader). Vervolgens vanuit Kotor omhoog een lange klim naar het Lovcen Nationaal park tot het mausoleum, uitzichten zijn subliem. Afdalen via Centinje tot Rijeka Crnojevica langs het Skadar meer, ook erg fraai. Via Podgorica en NW Albanië naar Gusinje. Het uitzicht vanuit de Grbaje vallei op het Prokletije gebergte zou ook schitterend moeten zijn maar we hadden teveel bewolking. De route van Andreijevica via Kolasin, Zabljak, het Durmitor NP en Pluzine naar Bosnië was één van de hoogtepunten van de tocht.
  
• John Peeters (2006): "Ik heb Montenegro befietst vanuit Dubrovnik langs de kust naar Shkodra (Albanie). De mooiste stukken daarin:

• langs de hele baai van Kotor; er hangt iets mystieks hier. Dorpjes als Perast, Risan en Prcani zijn heel idyllisch. Twee kleine eilandjes midden in de baai; rode mosseltonnetjes, waterrestaurantjes; minihaventjes
• Kotor zelf als oud-Ventiaanse stad, een kleinood; stal je fiets even neer en beklim het steile heuvelpad omhoog langs de vervallen burchtmuur naar de vervallen burcht; vandaaruit prachtig uitzicht op hele baai
• Cetinje is schattig, aandoenlijk provinciaals, oud hoofdstadje, sta met de wachters op de rode loper voor het presidentriele "paleis". bezoek paleisje van vroegere koning Nicola en koningin Mile met 9 knappe dochters (luister naar bijzondere verhaal van de goede humoristische gids)
• Budva als mini-Dubrovnik; wel erg touristisch en een beetje steriel.
• Prachtige afdaling naar Rijeka Crnojveica en Virpazar; leuk gezellig hotelletje Pelikan. je kunt hier een boottochtje maken tussen de vele vogels over het meer van Skadar; eilandjes met kerkruines;
• Adembenemend, stil panoramaweggetje (met gras in de midden tussen het asfalt) langs de zuidelijke helling van het Skadar meer. Moederziel alleen langs een woud van rotsen en bergtoppen. Tientallen bergen die als kaboutermutsen uit het met groene plantjes en waterlelies bedekte meer omhoogsteken.
• Passeer de aandoenlijke grens met Albanië in Sukobin; heerlijke afdaling naar Skodra, vanwaaruit je eventueel terug naar Montenegro kunt naar Podgorica."

Derk van Dorth(2012)Vanuit Peje, Kosova, reed ik over de pas (1795 m)naar Rozaje, waar een simpele camping is. 55 km heel zwaar maar fenomenale tocht. Ook via Berane, Anrejivica naar Kolasin over slechte maar prachtige wegen, ook heel zwaar. Vandaar naar Podgorica kun je 55 km achtereen dalen, door meer dan 30 tunnels (langer dan 70 m). De kust van Bar naar Ulcinj is redelijk vlak. Ulcinj is mooie Albanese stad.

Wegen en verkeer

Verkeersdrukte / gevaar

• Voor een tunnel meer of minder draaien de Montenegrijnen hun hand niet om, er zijn er heel erg veel. Het merendeel is onverlicht. Een goede lamp meenemen is daarom sterk aan te raden.
• Je kunt de drukke wegen over het algemeen prima vermijden. Ik (Jurriaan Rot) heb het land van het zuiden (Sukobin) naar het noorden (Servie) doorkruist en ben in totaal 1 keer op een hoofdweg uitgekomen waar het echt druk was, en dat was te vermijden geweest. Er zijn door het binnenland heel wat goede wegen zonder tunnels, met bijna geen autoverkeer, prima asfalt, en vaak dwars door het bos. Het is wel pittig klimmen op deze wegen.

Aanwezigheid (vrijliggende) fietspaden

• geen

Bewegwijzering

• Prima in orde.

Beste fietsperiode

Seizoenen (droog / nat)

• In alle tijden van het jaar kun je prima fietsen in de gebieden langs de kust, vanwege het mediterrane klimaat. Het voorjaar en najaar zijn het aangenaamst.
• ’s Winters is het niet aangenaam fietsen in de bergen vanwege de kou en de sneeuw.

Onderdelen en reparatie

Fietsenmakers

• Er wordt niet gefietst in Montenegro, zelfs niet over de vlakke weg rond de Baai van Kotor. In Podgorica zijn een aantal fietsenmakers die goed zijn.
  

Leven

Overnachten

Campings – wildkamperen – natuurcampings

• Er zijn enkele campings aan de kust en in het binnenland kan je je tent opzetten bij bungalowparkjes (eko katun lodges)
  
• De prijzen van de campings staan niet in verhouding met de voorzieningen. Op sommige locaties was de toilet goor. Afgesloten doucheruimten zijn een zeldzaamheid. De eigenaar van de camping woont vaak aan de overkant van de straat of iets verder op. Je kunt hem beter eerst gaan opzoeken, voordat je je tent hebt opgezet. Dit om te voorkomen dat je wordt verrast door de prijzen die ze vragen.
• In Kotor is geen camping. Er is wel een klein campinkje bij particulieren in het dorp Stoliv, een km of 7 ten noorden aan de westelijke oever van de baai.
  
• (Jurriaan Rot): ik heb twee keer wild gekampeerd, allebei de keren stond ik wel in het zicht maar het is niet zo'n punt daar; de politie zal in elk geval niet snel moeilijk komen doen. Qua veiligheid is het misschien wat minder handig, maar ik voelde me op beide plekken prima op mijn gemak.
• In Zabljak zijn een aantal campings.
• In Rozaje is een kleine camping; in Kolasin goedkope kamers.

Guesthouses, lodges en hotels

• Langs de kust zijn plenty hotels.
• Hostels: in Budva, Podgorica en Kotor.
• In de bergen heb je veel Eko Katun lodges. Dat zijn bungalows die je voor ca. 10 euro pp. kan huren, maar vaak kan je daar ook je tent opzetten voor 2 euro pp en van het sanitair (douche/wc) gebruik maken.

Particulieren

• Je komt langs de weg bordjes tegen met Sobe, Apartmenti, Rooms of Zimmer erop. In kleinere plaatsen: gewoon vragen aan mensen langs de weg. Ze lopen dan samen met je naar het betreffende huis.

Specifieke adressen

• Lijst met Bed & Bike adressen
  

Eten en drinken

Supermarkten

• Er zijn voldoende supermarkten en winkels langs de kust en grote steden. Daarbuiten is het verstandig iets in te slaan voor een dag.

Restaurants

• De Montenegrijnen eten veel meer vis dan vlees, in combinatie met wijn en olijfolie. Je kunt goede groentesalades krijgen. Ook veel pizza’s.In de bergen staat er meer vlees dan vis (vnl forel) op het menu. Over het algemeen is het vlees veel en erg vet.
  
• De nationale drank is de Rakija (jenever gestookt uit witte druiven)
• Restaurants vind je vooral in de toeristische plaatsen langs de kust.

Drinkbaar water

• Het kraanwater is prima drinkbaar. Veel water komt rechtstreeks uit bergbronnen, bevat weinig kalk en is lekker fris.

Informatiebronnen

Reisverslagen

• Harry Wagenaar fietste in 2010 door het land: http://fietsenaar.reismee.nl
• John Peeters fietste in september 2006 door Montenegro: www.johnenkees.web-log.nl met foto’s op http://members.home.nl/johnpeeters12/Fietstocht-naar-Macedonie/
• Minko heeft in 2005 en 2010 in Montenegro gefietst: http://wizardofoh.nl  
• Op de Trento bike pages vind je fietsverhalen over Montenegro: www.trentobike.org/bycountry/Montenegro.html 

Landkaarten

• Trimaks Montenegro/Crna Gora (1:250.000). Te bestellen via http://adventuretoursmk.com/maps.html
• "Turisticka Mapa Crne Gore" (1:200.000). Deze kaart is in elke kiosk te krijgen. Betrouwbaar, maar zonder indicatie van hoogteverschillen of steile wegen.
• Intersistem Kartografija "Crnogorsko Primorje" (1:110.000). Een kaart van het kustgebied. Lokaal verkrijgbaar.
• Omdat er niet zoveel wegen zijn kun je ook op een grootschalige kaart redelijk goed fietsen.
• Kaart met MTB routes ("Top trails"): http://www.montenegro.travel/scms/media.php/12848/Montenegro%20MTB%20map%20with%20Top%20Trails.835052.pdf
• Scans van topokaarten: oa Durmitor, kuststreek / Prokletije, Komovi, Bjelasica / Topomaps.eu
  

Reisgidsen

• In 2009 zijn een aantal reisboeken uitgekomen, waaronder een Lonely Planet en een Rough guide. Verder nog vermeldenswaard is de Bradt Travel guide (laatste druk 2008)
• http://www.inyourpocket.com/montenegro Gratis online reisgidsje. Info over Podgorica, Cetinje en Kotor als pdf te downloaden.

GPS kaarten en tracks

• GPS track van een fietstocht door de Balkan, waaronder een week door Montenegro (Dubrovnik-Kotor-Podgorica-stukje Albanië-Gusinje-Kolasin-Zabljak-Bosnië)
• Ljubljana - Tirana gaat door de binnenlanden van Montenegro
• GPS tracks van de MTB Top Trails route
• Openfietsmap Gratis topo GPS kaart voor de Garmin (inclusief hoogtelijnen)

Nuttige links

http://www.fietsvakantielinks.nl/Landen/Fietsvakantie%20Montenegro.html  Veel links met fietsvakantieinfo Montenegro, o.a. landeninfo, routes, kaarten, gidsen, GPS, overnachtingen, vervoer, organisaties, etc.

http://montenegro.startpagina.nl
http://montenegro.startpagina.be
http://www.landenkompas.nl/montenegro - Belangrijke en nuttige reisinformatie
http://www.visit-montenegro.com alles over cultuur, natuur, geschiedenis, steden, etc.
http://discover-montenegro.com/index%20nl.htm alles over cultuur, natuur, geschiedenis, steden, natuuroarken, etc.
http://users.skynet.be/ovo/Montenegro.html boeiend artikel uit 1913 om Montenegro en de Montenegrijnen te begrijpen.
http://www.virtualtourist.com/travel/Europe/Republic_of_Montenegro/TravelGuide-Republic_of_Montenegro.html heel veel practische informatie over alle plaatsen.
http://www.montenegrosmiles.com/index.htm toeristische informatie.
http://www.durmitorcg.com/index_eng.php het nationale park Durmitor

http://wikitravel.org/en/Montenegro

http://summitpost.com heel veel praktische informatie over het gebergte