Bewerken van Bosnië en Herzegovina

= Inleiding =
Bosnië en Herzegovina, bestaande uit de landstreken Bosnië en Herzegovina, is een republiek in het zuidoosten van Europa, die ontstaan is bij het uiteenvallen van het voormalige Joegoslavië (sinds 5 april 1992). De hoofdstad is Sarajevo. Het land grenst aan Kroatië, Servië en Montenegro; bij Neum heeft het circa 10 kilometer kustlijn met de Adriatische Zee.

== Situeringskaart ==
<googlemap version="0.9" lat="43.977005" lon="17.830811" type="terrain" zoom="7" selector="no" scale="yes"></googlemap>

== Fietsen in Bosnië en Herzegovina<br> ==
Er wordt (nog) niet veel gefietst in Bosnië en Herzegovina. Er zijn geen fietspaden en het land bestaat grotendeels uit heuvelachtig landschap met diepe groene dalen en steile bergwegen. De meeste wegen zijn rustig en daardoor erg goed te fietsen. Onverharde bergpaadjes zijn een uitdaging voor wie off-road wil fietsen. Voor wie van klimmen houdt is het land sowieso erg geschikt. De weg van Sarajevo naar Zenica / Travnik en verder naar Banja Luka is op sommige plaatsen druk en smal en daardoor minder prettig om te fietsen, op andere (de overgang tussen Moslim- en Servische zones) dan weer zo goed als verlaten.

= Het land en de mensen =

== Bevolking en taal ==

=== Communicatie met de lokale mensen ===

*Naast hun eigen taal zijn er mensen die Duits, Engels of zelfs Frans spreken.

=== Gastvrijheid  ===

*De bevolking kan over het algemeen worden getypeerd als gastvrij en openhartig.

=== Veiligheid  ===

*Er liggen nog steeds veel landmijnen. Alle wegen en bermen zijn vrij van landmijnen. In geval van wildkamperen moet je altijd navragen of nagaan (is het bijvoorbeeld een terrein dat de bevolking mijdt) of er mijnen liggen. Kijk [http://www.mine.ba/index.aspx?PID=5 hier] voor overzichtkaarten.<br>
*In principe zijn er geen gebieden, die beter gemeden kunnen worden. 
*In de zomer kan het heel heet worden.

== Geld ==

=== Munteenheid ===

De nationale munt is de Mark. Deze is aanvankelijk gekoppeld geweest aan de Duitse Mark waardoor de huidige wisselkoers min of meer 2:1 ten opzichte van de Euro is. Naast de nationale munt wordt overal ook de Euro als betaalmiddel geaccepteerd. Soms krijg je zelfs gemengd Euro's en Marken als wisselgeld retour. De geldautomaten spuwen echter enkel Marken.

=== Wisselen (euro’s, dollars) ===

*Op veel plaatsen kan met de euro worden betaald. 
*In grote steden en grotere plaatsen kan gepind worden.

=== Travellercheques ===

=== Betaalkaarten (Maestro -VISA – Mastercard) ===
*In sommige kleinere plaatsen kun je bij het plaatselijke postkantoor ook geld pinnen (bijvoorbeeld in Ljubinje, in het zuid-oosten).
*Pinnen kan in hotels en op campings.

== Visum  ==

Er is voor Belgen en Nederlanders geen visum vereist, zelfs een stempel in je paspoort wordt niet altijd gegeven.

== Communicatie ==

=== Internet ===

*Alleen in steden is internet aanwezig.

=== Telefoon, GSM ===
*Overal is bereik voor de mobiele telefoon.
*Tarieven voor bellen, gebeld worden en sms'en zijn hoger dan binnen de EU. Er gelden buiten-europese tarieven die flink hoger zijn dan de kosten voor bellen binnen de EU.

=== Post, poste restante ===
*Bijna alle plaatsen, ook de kleinere dorpen, hebben een postkantoor.

== Fotoverzameling ==
[[Afbeelding:Fietseninbosnie.jpg]]<br>
Tussen Mostar en Sarajevo.<br><br>
[[Afbeelding:Bosnie-Tussen Dvrar en Glamoc.JPG]]<br>
Tussen Dvrar en Glamoc.<br><br>
[[Afbeelding:Bosnie-Mijnen.JPG]]<br>
Mijnen<br><br>

== Speciale bezienswaardigheden ==
De brug van Mostar, Sarajevo, kasteel van Travnik, Jajce, bergweggetjes tussen Dubrovnik en Sarajevo.
* Het Memorial Center bij Potocari (aan de weg tussen Bratunac en Srebrenica) is indrukwekkend. Hier komt de recente geschiedenis erg dichtbij.

= Fietsen =

== Hoe er te komen ==

=== Per vliegtuig  ===

Er zijn verschillende maatschappijen die naar Sarajevo vliegen. Alleen moet je meestal wel overstappen op een ander vliegveld. Dit ligt eraan met welke maatschappij je vliegt. 

Sinds kort&nbsp;vliegt BH Airlines, de nationale vliegmaatschappij van Bosnië, ook naar NL.&nbsp;Hieronder een lijstje van de maatschappijen die naar Bosnië vliegen (vanaf NL) 

<br>

{| style="width: 765px; height: 288px" border="1" cellspacing="1" cellpadding="1" width="765"
|-
| Maastchappij 
| Vertrek 
| Bestemmingen 
| Overstappen* 
| Website
|-
| Adria Airways 
| Amsterdam 
| Banja Luka, Sarajevo 
| Frankfurt, Vienna, Zurich, Ljubljana**, Munich 
| [http://www.adria.si http://www.adria.si]
|-
| Austrian Airlines 
| Amsterdam 
| Sarajevo 
| Vienna** 
| [http://www.austrian.com/ http://www.austrian.com/]
|-
| BH Airlines 
| Amsterdam 
| Banja Luka, Sarajevo 
| - (direct) 
| [http://www.bhairlines.ba/ http://www.bhairlines.ba/]
|-
| Croatia Airlines 
| Amsterdam 
| Sarajevo 
| Zagreb** 
| [http://www.croatiaairlines.com/ http://www.croatiaairlines.com/]
|-
| Germanwings*** 
| Köln-Bonn (D) 
| Sarajevo 
| - (direct) 
| [http://www.germanwings.com/ http://www.germanwings.com/]
|-
| JAT Airways 
| Amsterdam 
| Sarajevo 
| Beograd** 
| [http://www.jat.com/ http://www.jat.com/]
|-
| Lufthansa 
| Amsterdam 
| Sarajevo 
| Frankfurt**, Vienna, Munich 
| [http://www.lufthansa.nl/ http://www.lufthansa.nl/]
|-
| Malev 
| Amsterdam 
| Sarajevo 
| Budapest** 
| [http://www.malev.com/ http://www.malev.com/]
|}

''*Het ligt aan de vlucht waar je moet overstappen. dit zijn alleen plaatsen waar je meestal moet overstappen.''
''**Hoofdkwartier van de maatschappij.''
''***Heeft geen vluchten uit NL&nbsp;maar omdat deze vluchten erg goedkoop zijn staat&nbsp;Germanwings ertussen. Het dichtst bij NL&nbsp;gelegen vliegveld wordt weergegeven.''

=== Per boot ===

=== Per auto ===

=== Per trein  ===

Met de trein vanuit Utrecht, Arnhem (CityNightline) naar München, overstappen naar Villach en daar overstappen op de internationale trein naar Ljubljana, Zagreb, Belgrado en verder. Er zijn ook doorgaande rijtuigen München - Zagreb, met maar 2 fietsenplaatsen. Directe treinverbindingen met Bosnië &amp; Herzegovina zijn er nog niet. De reistijd van&nbsp;Arnhem naar&nbsp;Ljubljana is ongeveer 21 uur inclusief overstappen. Meer informatie en ook boekingen bij de treinreiswinkel.
Er is ook een treinverbinding München - Graz - Spielfeld - Maribor - Zagreb, met een overstap in Graz. Op deze verbinding zijn meer fietsplaatsen beschikbaar.

=== Apart transport voor de fiets ===

== Lokaal vervoer ==

=== Fiets op bus  ===

Hoewel niet officieel, nemen bussen fietsen mee, maar uitsluitend als er plek voor is. Die kans is in het weekend aanzienlijk kleiner. Neem ruim de tijd: als de ene bus je niet meeneemt doet de volgende het misschien wel.<br>
In het weekend - en dan met name in de zomer - is het altijd drukker dan door de week en heb je minder kans om meegenomen te worden met de fiets.<br>
Soms betaal je voor elk stuk bagage dat onder in de bus wordt vervoerd. Neem dan zoveel mogelijk fietstassen boven de bus in.<br>

=== Fiets op trein ===

=== Fiets op boot ===

=== Liften met de fiets ===

== Fietsroutes  ==

=== Bestaande fietsroutes  ===

=== Leuke trajecten  ===

"We hebben Bosnië herzegovina doorkruist van Bihac, via Sarajewo naar Visegrad (Juli 2009). Waar mogelijk zijn we afgeweken van de autowegen en kwamen zo enkele erg mooie fietswegen tegen. De volgende drie sprongen eruit. Het zijn doorgaande wegen die deels onverhard zijn, echter goed begaanbaar met een paar stevige banden." 

'''Tussen Sanski Most en Kljuc''' kun je in Tomina de autoweg verlaten en de paralel weg volgen die iei naar Llidza gaat. Na dit dorpje blijf je op n onverharde (oude romeinse) weg die aan de rivier loopt. De autoweg is dan inmiddels uit zicht verdwenen, die loopt aan de andere kant van een heuvel door en kom je pas in Kljuc weer tegen. Er zijn onderweg voldoende plaatsen om pootje te baden in de rivier, de omgeving is mooi groen met veel bloemetjes. Eenmaal in Kljuc aangekomen vind je een openbaar kampeerterrein als je de hoofdweg een kilometer volgt, de stad uit. (De brug dus niet oversteken, behalve als je lekker wilt eten bij het restaurant aan de overkant!) 

'''Tussen Jajce en Travnik''' loopt een mooi klein weggetje dat begint in Rika en tot net over de pas (Karaula) onverhard is. Het klimt met een schappelijk percentage omhoog. De oorspronkelijke weg over de pas is afgesloten met n slagboom, net ervoor is een afslag naar rechts, bruggetje over. Vervolgens kronkelt de weg verder omhoog tussen de bomen, uiteindelijk krijg je pas een mooi uitzicht als je het enige dorpje (klein, zonder winkel of barretje) passeert. De hele weg blijf je vervolgens links aanhouden. De weg wordt steeds hobbeliger, op het moment dat je denkt dat je verdwaalt bent kom je op n T splitsing en is rechtsaf de pas in zicht. Op het bovenste vlakke stukje is ineens weer landbouw en even verder t eerste dorpje (Hamandzici) vanwaar je een prachtig uitzicht hebt op de vallei met in de verte Travnik. Vanaf daar is de weg geasfalteerd en sta je weer vlugger in de bewoonde wereld dan je ooit verwacht had. Feitelijk rijdt je hier pas echt Bosnie binnen. Daarvoor is t vooral republiek Srpska. 

'''Van Sarajewo naar Visegrad''' volgden wij de weg die via Pale en Praca loopt (tegen alle raad, van automobilisten, in). Voorbij Pale ga je niet echt over een pas (zoals de kaart deed vermoeden) maar rijdt je door een lange (2 km?) onverlichte tunnel. Zonder licht op je fiets (of verlichting van een auto achter je!) kom je er echt niet door. Wel leek het erop of de nieuwe tunnel al een heel eind klaar is. De weg blijft nog lang verhard tot net na de afslag naar Gorazde. Dan begint het werkelijk een ultieme weg te worden. Door een kloof volg je de rivier en nadat de weg de rivier kruist stuit je op n 30 (!!) tal tunneltjes, varierend van 20 tot 700 meter lengte. De tunnels zijn waarschijnlijk ooit gemaakt voor n spoorbaan en zijn dus smal en onverlicht. Zonder verlichting kom je er zeker niet door, wij liepen er doorheen omdat de Petzl niet voldoende ligt gaf. Uiteindelijk kom je weer uit op de doorgaande autoweg (met nog enkele tunnels, wel verlicht) en stuit je vervolgens op de betoverende groene Drina. 

'''Tussen Mostar en Sarajevo''' kun je prachtig grotendeels onverhard over hoge bergweggetjes fietsen. Vanuit Mostar fietsten wij over weg 6-1 naar Nevesinje. De weg is verhard en klimt van ± 50 m. naar ruim 1000 meter. Bij Nevesinje gaat een grotendeels onverharde weg richting het noorden, naar Konjic. Deze weg is echt geweldig mooi; klimmen tot ruim 1200 meter door een leeg landschap met af en toe een klein dorpje of een huis. Op de 'hoogvlakte' is maar weinig begroeiing en staan overal lage muurtjes van grote ronde keien. Overal lopen kleine paadjes en nergens staan bordjes om de weg te wijzen. Een GPS is hier erg fijn/nuttig! De afdaling naar Konjic is lang en loopt eerst een heel stuk over een bergflank door een bos (onverhard) om daarna verhard door te gaan tot bij de rivier. Tussendoor zit nog een kort stukje gemeen klimmen. Uiteindelijk ben je in Konjic weer op 300 meter. Vanuit Konjic kun je onverhard door een spectaculair landschap richting Sarajevo, langs de bijzondere bergdorpjes Lukomir, Umoljani en Lukovac. De (ongemarkeerde) afslag vanaf weg 17 leidt direct naar een onverhard pad dat met sterke stijgingspercentages een dal uit klimt. De weg is op sommige stukken erg keiig. De maximale hoogte is ongeveer 1590 meter. Overal lopen hier paadjes en sporen, ook hier kan een GPS handig zijn. Vanaf Brda wordt de weg verhard en moet je eerst een stuk afdalen, dan weer wat stijgen en vervolgens afdalen tot Sarajevo door wederom een prachtig gebied met veel bos. 

'''Van Dubrovnik (Kroatië) naar Mostar''' kom je door een gebied dat in de oorlog linie was. Dit is nog goed te zien aan de vele kapotgeschoten huizen en ruïnes. Van Dubrovnik tot de grens volg je de (drukke) kustweg, die prachtige achteruitzichten geeft op de oude stad van Dubrovnik. Vanaf de afslag naar de grens wordt de weg veel rustiger. Eenmaal na de grens kun je deels over kleine weggetjes richting Ljubinje. Tot na de Popovo vallei is de weg redelijk vlak, daarna wordt het heuvelachtiger. De klim richting Ljubinje is mooi, waarna je afdaalt tot het dorp zelf. Dan weer klimmen en vervolgens erg lang afdalen naar Stolac, een bijzonder dorp. Van Stolac naar Mostar is iets minder interessant, maar kun je wel gemakkelijk grotendeels over een rustige weg fietsen. 

'''Vanuit Montenegro naar Trebinje''': Er zijn vanuit Montenegro twee wegen die naar Trebinje gaan. De meest zuidelijke route staat wel aangegeven op de verkeersborden, doch dient niet gebruikt te worden&nbsp;om te voorkomen dat je Bosnie illegaal binnenkomt. De meest noordelijke route begint&nbsp;saai, maar wordt&nbsp;adembenemend zodra je de grens bent overgestoken.

'''Van Dvrar naar Glamoc''': Mooie weg, voor een deel goed befietsbare gravel, maar dat is dan ook het mooiste stukje. De gravelweg slingert door een ruig landschap op 900 m hoogte.

'''Van Gacko naar Foca''': door het mooie Sutjeska park. Pashoogte bijna 1300 meter. Richting Foca gaat het nog een keer van 550 weer naar 850 meter, niet alleen maar dalen. Voor een deel van dit traject wordt een nieuwe weg aangelegd, probeer de oude weg te nemen.

'''Naar Blidinje Jezero''': Een meer op 1200 meter hoogte omgeven door hoge bergen. De wegen vanaf Tomislavgrad en Posusje naar dit meer zijn erg mooi.

=== GPS tracks  ===

[http://www.gpsies.com/map.do?fileId=jpcwblomxrzjnxdi&referrer=trackList Ljubljana - Tirana] gaat dwars door Bosnië en mijdt drukke wegen. Het is de route waarover Erik van den Boom een lezing gaf tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Wereldfietser in 2011.<br>

== Kaart met foto-links ==

== Wegen en verkeer ==

=== Staat van de wegen  ===

*Er zijn veel goede asfaltwegen. Sommige kleinere wegen zijn onverhard (makadam genoemd) en kunnen goed tot moeilijk begaanbaar zijn. Navragen bij automobilisten heeft helaas niet veel zin, die zeggen toch wel dat het slecht is.<br>

=== Dichtheid van het wegennet ===

=== Verkeersdrukte / gevaar ===

*Overal kan er gefietst worden. In de buurt van Sarajevo en Mostar is het echter vanwege de drukte op de weg niet echt prettig fietsen.
*Doorgaande wegen hebben vrijwel nooit vluchtstroken. Sommige automobilisten blijven achter je rijden als er een tegenligger aankomt, maar het merendeel niet.

=== Aanwezigheid (vrijliggende) fietspaden ===
* Fietspaden zijn een nog onbekend fenomeen in Bosnië.

=== Bewegwijzering ===

*De bewegwijzering is redelijk op doorgaande wegen. De kleine en rustige wegen zijn slecht of niet bewegwijzerd. Een goede kaart is echter essentieel en nog beter in combinatie met GPS. Op sommige plaatsen in het Servische deel is de bewegwijzering alleen in het cyrillisch schrift.
*Kleine wegen zijn niet of nauwelijks aangegeven. Vragen aan de bevolking is lastig door de taal, maar ze willen je ook altijd over de hoofdweg sturen. Voorbeeld je wilt het weggetje aan de overkant van de rivier fietsen in plaats van de drukke hoofdweg. En probeer dat maar eens duidelijk te maken.
*Wij hebben de indruk dat met name de wegen tussen Servisch en Bosnisch gebied vervallen en slecht aangegeven zijn. Voor de oorlog waren dit misschien wat meer doorgaande wegen, maar nu worden ze vrijwel niet meer gebruikt en onderhouden.

== Beste fietsperiode ==

=== Seizoenen (droog / nat)  ===

*De lente en de herfst zijn het beste fietsseizoen. In de winter kan het flink koud worden en in de zomer behoorlijk warm waarbij het afhankelijk van de plaats waar je je bevindt,'s avonds aangenaam kan afkoelen.

=== Toeristisch hoogseizoen ===
*Het echte hoogseizoen (voor zover dat al écht bestaat in Bosnië) begint pas rond de derde week van juli. Daarvoor is het rustiger.

=== Heersende windrichtingen ===

=== Gemiddelde temperatuur ===
We hebben eind augustus gefietst in een hittegolf met temperaturen tot 40°C. 's Avonds koelt het dan wel lekker af, tot zo'n 15°C.

== Onderdelen en reparatie  ==

Fietsenmakers zijn voornamelijk in de grotere plaatsen te vinden. Als bandenmaat is meestal 26" inch aan te treffen maar ook 28" is te vinden. De combinatie met franse ventielen geeft dan alleen wel een probleem. Vlakbij de camping in Illidza (Sarajevo) is één van de weinige fietsenwinkels met modern materiaal en aardige en behulpzame medewerkers, je kan hier ook terecht voor uitstapjes (al dan niet begeleid) door de bergen rondom Sarajevo.

= Leven =

== Overnachten ==

=== Campings – wildkamperen – natuurcampings  ===

*Er zijn weinig campings. Sommige campings zijn maar een paar maanden open. Andere campings zijn weer alleen bedoeld voor caravans, hoewel dit niet altijd duidelijk is. 
*Campings kun je in ieder geval vinden in Blagaj (bij Mostar), Ilidza (bij Sarajevo), Busovaca, Vitez (onder Zenica), Jajce, Ripac (bij Bihac), Bosanska Krupa (stand zomer 2009) 
*Wild kamperen is niet zonder risico's in verband met de aanwezigheid van landmijnen.Zie ook bovenaan: Veiligheid. 
*[http://www.bhtourism.ba/download/eng/camps_in_bih.pdf Hier] vind je een lijst met campings. 
En wat kun je dan tegenkomen:
* 15.CAMP “ORLOVO JEZERO”, PETROVO: een paar mooie kampeerplekjes bij een restaurant en mooi zwem meertje. De Servische eigenaar heeft een wat andere kijk op de oorlog.
* 11.CAMP “MLINSKA RIJEKA”, ČELINAC: grote picknick plaats met beekjes en een waterkraantje.
* 18.CAMP “SUTJESKA”, TJENTIŠTE. Bij Mladost hotel. Vervallen smerige camping.

=== Jeugdherbergen ===

=== Guesthouses, lodges en hotels  ===

*Eenvoudige hotels kosten circa 15 tot 30 euro per nacht voor een kamer (2009).
*De steden hebben vaak een hotel. Meestal eenvoudig maar wel goed. De fiets op een goede plek neerzetten is geen probleem. Een paar hotels die er wat vriendelijkheid betreft uitschieten (ook omdat er goed Engels of Duits gesproken wordt): Oaza, Sanski Most | Misirlije, Screbrenica | Hajducke Vrleti, Blidinje Jezero (ZO van Tomislavgrad).
*Zaterdag avond is feestavond, elk hotel doet hier aan mee, dus reken maar op veel lawaai.

=== Particulieren ===

*Met enig moeite is het mogelijk in de tuin van particulieren je tent op te zetten. Vrouwen op het platteland zijn terughoudend en hebben vaak toestemming nodig van hun mannen. Wees direct doch beleefd door concreet de plek aan te wijzen waar je je tent wilt opzetten.
*Dichter bij de stad kan men wel eens zeer terughoudend zijn.

=== Specifieke adressen ===

== Eten en drinken ==

=== Kookbrandstof ===
Gas priktankjes hebben we regelmatig gezien in supermarkten en ijzerwaren winkels

=== Markten ===

=== Supermarkten ===

*In de meeste gebieden zijn er voldoende winkels om inkopen te doen. De wat grotere plaatsen hebben grote moderne supermarkten.
*De drogisterij keten 'dm' heeft een beperkt assortiment biologische producten. De dm winkels zijn in de wat grotere steden te vinden.

=== Kraampjes op straat ===

=== Restaurants ===

*Restaurants zijn goedkoper dan in Nederland. Typische gerechten zijn cevapcici (worstjes) en stoofpotjes.
Overal zijn kebabzaakjes waar Börek wordt verkocht. Gekruid gehakt in n soort bladerdeeg. Er is ook een variant die gevuld is met kaas of spinazie maar deze is niet overal verkrijgbaar. Er wordt vaak yoghurt bij gedronken.
*Vegetarisch eten in restaurants is geen probleem. Het begrip vegetarisch is bekend. Veel variatie is er echter niet, het blijft bij de gebakken kaasplak en diverse omeletten die vrijwel altijd op het menu staan.

=== Drinkbaar water  ===

*Kraanwater is doorgaans goed drinkbaar, soms is het gechloreerd. Onderweg kun je bronnen treffen waar heerlijk koel water uit komt.<br>

== Inentingen &amp; gezondheid ==

=== Veelvoorkomende ziekten ===

=== Verplichte inentingen ===

=== Nuttige inentingen voor fietsers ===

=== Nuttige zaken in de reisapotheek ===

=== Beschikbaarheid ziekenhuizen / dokters ===

= Informatiebronnen =

== Reisverslagen ==
*JW en Gu: [http://www.fietsenineuropa.nl/bestemmingen/balkan/intro.html Balkan 2009]; reisverslag, foto's en video (vanaf najaar 2009) van onze fietstocht door Slovenië, Kroatië en Bosnië in juli 2009.
*Op weg van Venetië naar Griekenland in 2009, fietste Frank binnen [http://www.ribbedebie.be/index.php?page=article&article=Venetië%20-%20Griekenland&cmd=view Bosnie-Herzegovina] van Gradiška langs Banja Luka, Travnik, Sarajevo, Mostar en Međugorje naar Neum.

== Landkaarten ==

*Freytag and Berndt "Bosnie-Herzegowina" (1:200.000). Inkleuring van wegen is niet altijd goed. Een geel gekleurde weg bestaat volgens het halve dorp niet, terwijl wit ingekleurde wegen wel weer aangegeven zijn en van goede kwaliteit zijn.
*Freytag and Berndt "Slovenië, Kroatië, Bosnië-Herzegovina" (1:500.000) voldoet ook ruim. Alleen de heel kleine bergweggetjes staan hier niet op.
*Openstreetmap (GPS) is redelijk bijgewerkt, maar niet altijd goed, bijvoorbeeld een slechte gravelweg en een doorgaande asfalt weg zijn soms niet van elkaar te onderscheiden. Wij hebben goed gebruik kunnen maken van Openstreetmap op de GPS en het aantal ingevoerde wegen en POI's in Bosnie op OSM groeit hard. OSM is een goede aanvulling op de Freytag and Berndt kaart.

== Reisgidsen ==

*Lonely Planet (2009) "Western Balkans".
*Lonely Planet (2006) "Western Balkans". 
*Lonely Planet (2007) "Eastern Europe".
*The Bradt Travel Guide (2007) "Bosnia and Herzegovina".
De Lonely Planet is beperkt, alleen een paar grote steden worden beschreven. Bradt geeft veel meer informatie, ook over enkele natuurparken en de kleinere 'toeristische attracties'.

== Boeken  ==

*In de Roman "Hoe een soldaat de grammofoon repareert" beschrijft '''Sasa Stanisic''' op een unieke kinderlijke wijze zijn belevenissen voor, tijdens en na de oorlog in Bosnië. Soms aangrijpend maar vooral boeiend en vermakelijk. 
*''The Death of Yugoslavia'' door Laura Silber en Allen Little geeft een overzicht van de gebeurtenissen en ontwikkelingen in (ex-)Joegoslavië van 1986 tot en met 1995. Voor wie meer wil weten over wat er precies heeft gespeeld in dit complexe gebied.
*''Bosnie'' door Johan en Aida Verheyden. Journalist Johan Verheyden beschrijft goed leesbaar over het verloop van de oorlog in Bosnie en over zijn persoonlijke belevenissen.

== Nuttige links ==
*http://www.fietsvakantielinks.nl/Landen/Fietsvakantie%20Bosnie_Herzogovina.html Veel links met fietsvakantieinfo Bosnië en Herzegovina, o.a. landeninfo, routes, kaarten, gidsen, GPS, overnachtingen, vervoer, organisaties, etc.
*[http://www.landenkompas.nl/bosnie-en-herzegovina www.landenkompas.nl/bosnie-en-herzegovina] - Belangrijke en nuttige reisinformatie

== Tips<br> ==